De basis voor nauwkeurige kleurwaarneming

Iedereen die weleens de kleuren van een foto of video bewerkt kent het probleem: het ene moment denk je een schitterend plaatje te hebben gemaakt en het andere moment lijkt er weinig meer van over te zijn. Dit is vervelend als het om een vakantiefoto gaat, maar als je professioneel met kleur werkt wil je er alles aan doen om dit te voorkomen.

Daarbij hoort onder andere controle over de ruimte waarin je de kleuren van foto's of video's bewerkt. Een ruimte die speciaal daarvoor is ingericht wordt ook wel een color suite genoemd. In alle color suites vormen dezelfde drie factoren grotendeels de basis voor hoe accuraat je kleur waarneemt: de afkijkmonitor, het omgevingslicht en de verf op de muren rond je schermen.

In deze blog lees je waarom deze drie factoren belangrijk zijn, waar je op moet letten en welke keuzes we zelf hebben gemaakt in de color suite van Great Things. Als home-cinema fanaat hoef je niet af te haken, want deze principes gelden evengoed voor je thuisbioscoop.

De color suite van Great Things 

De afkijkmonitor 
De eerste en belangrijkste stap die een beginnende video- of fotograaf neemt is meestal het aanschaffen van een goed scherm.

Reguliere monitors zijn namelijk niet ontworpen voor nauwkeurig kleurenwerk. Deze monitors worden gemaakt om iets er ‘mooi’ uit te laten zien, ook als de bron eigenlijk niet zo mooi is. Maar ook als je automatische correcties uitzet zijn veel monitors niet consistent in hun weergave. De ene monitor heeft te veel contrast, de ander heeft weer te veel saturatie en weer een ander heeft te veel helderheid.

Het effect is dat de bewerkingen die je doet zijn gebaseerd op een onnauwkeurige weergave. Je kan dan dus niet op je waarneming vertrouwen en krijgt te maken met afwijkingen.

Je moet dus op zoek naar een echt goed scherm. Er zijn verschillende beeldschermen op de markt die zijn ontworpen voor foto- en videobewerking. De belangrijkste kenmerken zijn de kleurdiepte en het kleurprofiel/ dekking. 

De kleurdiepte van je monitor geeft aan hoeveel gradaties je monitor kan laten zien. De meest voorkomende monitors hebben een kleurdiepte van 8-bit of 10-bit. Een 8-bit monitor kan 16,8 miljoen verschillende kleuren tonen. Een 10-bit monitor kan 1,07 miljard kleuren laten zien. Ga dus altijd voor een 10-bit monitor als je genoeg kleuren wilt kunnen zien.

Met de kleurruimte wordt aangegeven welk bereik een scherm heeft en hoe groot de dekking van dit bereik is. Een beeldscherm is namelijk niet in staat om alle kleuren uit het kleurenspectrum te weergeven. Knalrood is bijvoorbeeld een moeilijke kleur voor monitors, en wordt dus meer richting oranje weergegeven. In onderstaande grafiek vind je de meest voorkomende kleurruimten.

 

De meeste videocontent wordt afgeleverd in Rec.709, een kleurprofiel dat bijna identiek is aan sRGB. Adobe RGB heeft een groter bereik dan Rec.709 en wordt dus vaak gebruikt om het kleurbereik van een monitor aan te duiden.

In de toekomst gaat waarschijnlijk Rec.2020 een belangrijke kleurruimte worden. Deze biedt ruimte aan Ultra HD en High Dynamic Range materiaal en heeft, zoals in de grafiek te zien is, een groter bereik dan Adobe RGB. Voor nu kan je echter nog prima uit de voeten met een monitor met een hoge Adobe RGB dekking.

Zelf werken wij met een Flanders Scientific DM170, een 17", 1920 x 1080 10bit lcd-display. Deze gebruiken wij als referentiemonitor en is dus de enige monitor die we vertrouwen qua kleuren. We hebben echter meer schermen in de color suite. We monteren op twee 31,5" Dell UP3216Q's. Deze monitors lenen zich door hun grote formaat beter voor de weergave van Davinci Resolve. Om onze films aan klanten te presenteren gebruiken we een LG C1 55″ OLED TV (2021), een scherm dat HDR ondersteunt.

Het fijne aan het werken met verschillende schermen is dat je meteen kan inschatten hoe het er bij een consument uit komt te zien.

 

Flanders Scientific is dé marktleider voor high-end schermen, en niet goedkoop. Er zijn ook goede en goedkopere opties op de markt. Editor en schrijver Jonny Elwyn zocht tot op de bodem uit wat de beste deals zijn voor kleurechte schermen met een lagere prijs, dus lees zijn uitgebreide blog hierover vooral.

Na het aanschaffen ben je nog niet klaar: een monitor moet regelmatig gekalibreerd worden. Door een scherm te kalibreren zorg je ervoor dat het scherm ook echt de kleuren weergeeft die het moet weergeven. Met kalibreren weet je zeker dat een rode pixel ook echt rood is, en niet een beetje oranje, en dat geel ook echt geel is, en niet een groene zweem heeft.

Het fijne aan Flanders schermen is dat ze gekalibreerd worden geleverd, en gratis gekalibreerd worden na aanschaf (mits je hem naar België brengt of opstuurt).

Kalibreren kun je ook zelf door een schermkalibrator aan te schaffen. De meeste computers hebben zelf kalibratiesoftware, maar die gaan uit van je eigen waarneming. Laat dit nou net het probleem zijn. Je kan beter bijvoorbeeld de Datacolor SpyderX Pro aanschaffen. Dit stukje hardware hang je voor je scherm, en checkt zo de daadwerkelijk weergegeven kleuren. De software wordt erbij geleverd, en is gemakkelijk te gebruiken.

Omgevingslicht: 

Ben je een editor of vormgever? Dan ben je misschien gewend om te werken op de set, in een koffietent of aan de keukentafel. Zo eenvoudig is het werken met kleuren helaas niet. Omgevingslicht maakt het moeilijk om kleur accuraat waar te nemen, en dus kun je niet overal nauwkeurig werken.

Dit komt niet alleen doordat je bij fel licht je monitor moeilijker kan zien, maar ook doordat daglicht inconsistent is. De kleur en intensiteit van het licht op een bewolkte ochtend verschilt bijvoorbeeld enorm met die van een zonnige middag. Je hersenen compenseren dit soort variaties. Onbewust corrigeer je dit dus ook in je foto’s of film. 

 Een verduisterde en opnieuw belichte suite van L'Espace Vision  in Tokyo

 

Daarom is het belangrijk om twee stappen te ondernemen: het verduisteren van de ruimte, en het opnieuw belichten van de ruimte.

De eerste stap is vrij simpel: hang verduisterende zonwering op. In onze suite hebben we zwarte rolgordijnen van Kwantum opgehangen. Andere opties zijn houten luiken of verduisterende gordijnen. 
Het verduisteren van je werkplek is niet zonder nadelen. Een gebrek aan daglicht kan leiden tot verschillende psychische en fysieke klachten. Verduister de ruimte dus alleen op momenten dat het écht nodig is, en ga genoeg naar buiten om je portie daglicht te krijgen.

Zodra de color suite verduisterd is moet je deze opnieuw belichten. Dit zorgt ervoor dat je kleuren beter waarneemt en je ogen minder snel vermoeid zijn dan in totale duisternis.

Bij het kiezen van de juiste lampen zijn twee waarden van belang: het aantal Kelvin, en de CRI-waarde.

Kelvin wordt gebruikt om de kleurtemperatuur van licht te meten. ‘Neutraal’ licht heeft geen vaste kleur, maar een tint die verschilt per setting. Je brein corrigeert deze afwijkingen waardoor je dit niet zo snel doorhebt. Dit merk je wel als je een getinte zonnebril draagt en die plotseling afdoet. Dan zie je dat de wereld ineens heel blauw lijkt. Je brein heeft vervolgend even tijd nodig om tot een nieuwe witbalans te komen. In het professioneel werken met kleur wil je dit soort vertekeningen uitsluiten. Je zult namelijk bij geel licht meer blauw invullen, en andersom. Het is daarom belangrijk dat het licht neutraal en consistent is.

Hiervoor gebruik je lampen met een kleurtemperatuur van 6500 Kelvin. 6500 Kelvin is de beste benadering van daglicht, en daardoor het meest neutraal. Hoe lager de Kelvin, hoe warmer we het licht waarnemen.

De tweede waarde, de CRI-waarde, is iets ingewikkelder dan Kelvin. CRI, of kleurweergave, staat voor Colour Rendering Index, en geeft aan hoe kleurecht een lichtbron de kleuren van een object weergeeft. De meeste consumenten-lampen hebben een CRI van 70 tot 85 Ra. Voor een color suite heb je een lichtbron met een CRI van boven de 90 Ra nodig. 

Voor mensen met een lager budget zijn Ikea Tradfi of Philips Hue serie goede opties. Hardware Info testte in 2020 verschillende lampen. De meest relevante resultaten voor lampen vind je in onderstaande tabel. Hoewel de lampen van Ikea en Philips worden verkocht als 6500 Kelvin, wijken ze hier iets van af. De MediaLight bias lights die wij gebruiken in onze suite zijn wel exact 6500 Kelvin. Het volledige onderzoek vind je hier. 

 

 

We raden je daarnaast aan om alle lampen van één merk te kiezen. Op deze manier weet je zeker dat ze in Kelvin en CRI niet van elkaar afwijken.

Na het aanschaffen van je verlichting is het tijd om je lampen te plaatsen. Let er hierbij op dat er geen direct licht op je scherm valt. Richt de lampen dus altijd van het scherm af. Daarnaast is een backlight, een egale lichtbron achter je monitors, zeer aan te raden. Er zijn verschillende redenen waarom backlight belangrijk is, daar lees je in deze blog meer over. De voornaamste zijn dat je met backlight meer contrast waarneemt en het minder vermoeiend is voor je ogen.

In onze color suite is alle verlichting van Flanders Scientific bias lighting. We gebruiken één LED-peertje in een bureaulamp om niet over het tapijt de struikelen. De achterkant van de monitors is beplakt met de MediaLight Pro Strip, die dus dienen al backlight. De belangrijke secundaire toevoeging is de MediaLight Mk2 Ideal-Lume Pro bureaulamp. Al deze bronnen zijn 6500 kelvin en hebben een CRI van 98 Ra (of hoger).

 

Neutrale verf

De laatste factor voor het juist waarnemen van kleur is kleur van je omgeving. Neutrale verf is belangrijk om twee redenen: simultaan contrast en kleurbesmetting. Simultaan contrast is een verschijnsel dat plaatsvindt in je ogen. Bij het zien van een bepaalde kleur roepen je ogen namelijk automatisch een complementaire kleur op. Een rood object op een blauwe achtergrond krijgt zo bijvoorbeeld een oranje tint. Kleurbesmetting is het fenomeen als de kleur van een oppervlakte op een object reflecteert. Door deze vertekening lijkt bijvoorbeeld een monitor naast een rode muur roder dan hij eigenlijk is.

Maar wat is dan de juiste kleur voor je verf? Een veelgemaakte keuze is wit of zwart omdat deze verf geen kleur zou hebben. Beide kleuren zijn alleen niet daadwerkelijk neutraal en nooit puur wit of zwart. Er zit altijd een kleur bij. Wit weerkaatst te veel licht, en zwart absorbeert weer te veel licht. Bij een witte muur is de kans groot dat je te lichte beelden aflevert, en bij een zwarte muur is de kans groot dat je te donkere beelden aflevert.

Het midden tussen wit en zwart is de sweet spot die je moet hebben, en dat is de kleur middengrijs (middle grey). Deze kleur wordt ook wel 18% grijs genoemd. Feitelijk gezien klopt deze benaming niet helemaal. De 18% duidt erop dat de muur 18% van het licht weerkaatst dat erop valt. Als je een gradient trekt van wit naar zwart zit 18% grijs echter precies in het midden tussen wit en zwart. 18% grijs is dus eigenlijk 50% zwart. Snap jij hem nog?

 

 

 

 

Maar waarom noemen we het dan niet 50% weerkaatsing? Dit komt door je ogen. Je ogen nemen licht logaritmisch waar. Dat wil zeggen dat als een lichtbron feitelijk vier keer zo sterk wordt het er voor ons uitziet dat het twee keer zo sterk wordt. Als het met een factor 32 toeneemt, zal de bron slechts 5 keer zo helder lijken, en ga zo maar door. Bottom line: 18% grijs ligt precies in het midden voor je waarneming. Als je meer over middle grey wilt weten raden we deze video aan.

Middengrijze verf kun je niet zomaar bij de bouwmarkt laten mengen. Verf wordt gemengd door een basisverf samen te voegen met kleurstoffen (ook wel mengkleuren of tinters genoemd). Het probleem bij de bouwmarkt is dat er geen rekening wordt gehouden met afwijkingen aan de basisverf. Deze basisverf is namelijk nooit helemaal wit, en er zijn verschillende soorten basisverf waar geen onderscheid tussen wordt gemaakt. De basisverf die we voor Grey Paint gebruiken is de meest witte en consistente verf die er te vinden is, en heeft dus geen last van afwijkingen.

De afwijkingen van het middengrijs wordt gemeten in Lab, waarbij L* staat voor lichtheid (op een schaal van 0 (zwart) tot 100 (wit), a* voor rood (+/positief) tot groen (-/negatief) en b* voor geel (+/positief) tot blauw (-/negatief). Meer over Lab lees je in deze blog.

Grey Paint wijkt minder dan 1 punt af op Lab. Hier zijn we trots op, omdat het minder is dan het menselijk oog kan waarnemen. Bovendien wijkt Grey Paint minder af dan de grijskaart die worden verkocht voor foto- en filmshoots.

 

 

Conclusie

Het inrichten van een color suite is (ook voor ons) een continue zoektocht naar de juiste apparatuur, instellingen en inrichting. Met deze blog hopen we je een idee te geven van waar je kunt starten, want de ultieme inrichting hebben wij zelf ook nog niet gevonden.

Het is tot slot goed om te benadrukken dat de color suite niet de kleurencorrecties en grading voor je gaan doen. Uiteindelijk zijn het je kennis en vaardigheden die het plaatje maken, en is een goede color suite slechts een belangrijke tool. 

Heb je naar aanleiding van deze blog vragen, opmerkingen of vind je dat we ergens ongelooflijk fout zitten? Laat het ons dan weten! We zijn altijd benieuwd naar andermans ervaringen.