Een half uur voor deadline. Het was even zwoegen, maar de kleuren van je laatste productie zijn spot-on! Na een snelle koffiebreak tijdens het renderen keer je terug achter je beeldscherm. Nog even een random check voordat de upload aangaat en dan… Wat? Die huidskleuren zien er opeens niet meer uit! Hoe kan dit? Moet je nou echt de klant om uitstel vragen en helemaal opnieuw beginnen? Je verwacht het niet maar de verf op je muur gaat je helpen!

De color suite van Great Things

Werken met kleur

Het kan zo’n mooi vak zijn, maar soms is werken met kleur ook om gek van te worden. Want hoe kan het nou dat elke keer als je je project terugziet, de kleuren anders zijn? De kritische beeldmaker, fotobewerker, video-editor, colorgrader en vormgever leert in deze blog meer controle te krijgen over wat ze zien, om hiermee stresssituaties zoals hierboven beschreven te voorkomen. Hoe kan je kleur en contrast consistent, accuraat en correct waarnemen?

Laten we eerst proberen te begrijpen wat er gebeurd. Hoe houden je ogen, of beter gezegd je hersenen, je voor de gek?

De binnenste blokjes hebben dezelfde kleur. Echt waar! Colour pick maar.

Ons optische systeem is verbazingwekkend adaptief. Je hersenen compenseren kleur tot een witbalans. Is er veel blauw in je zichtveld, dan balanceren je hersenen dit door de tegengestelde kleur toe te voegen. Hierdoor lijkt het blokje in het blauwe vlak grijzer dan het in werkelijkheid is.  Stel je voor dat de stip je gekalibreerde beeldscherm is. Vandaar dat die huidskleuren er zo ongezond uit zien! Best belangrijk dus, een neutrale omgevingskleur.

Wet van gelijktijdig kleurcontrast

De toon van twee kleurvlakken ziet er meer verschillend uit wanneer ze naast elkaar worden bekeken dan wanneer ze afzonderlijk worden bekeken tegen een gemeenschappelijke neutrale achtergrond. De chemicus Michel-Eugène Chevreul kwam hier al in 1839 achter en noemde het de wet van gelijktijdig kleurcontrast. Als de bereiken verschillen in helderheid, verhoogt nevenschikking de perceptie van het verschil in helderheid; als de gebieden in tint verschillen, wordt het tintverschil vergroot. Beide effecten kunnen gelijktijdig optreden.

Deze illusies ervaar je ook bij het kijken naar een specifieke kleur of kleurenreeks op een monitor in een kamer met gemengd licht, overmatig contrast, gekleurde muren en andere visuele afleidingen die de perceptie van de kijker op het scherm belemmeren en vervormen. 

6 Stappen

De oplossing voor het reproduceren van een nauwkeurige en herhaalbare weergave van kleur en contrast is een correct geconfigureerde gekalibreerde kijkomgeving. In 6 stappen leggen we uit hoe je dat voor elkaar krijgt.

Wij kunnen je helpen met de juiste omgevingskleur op je muren, zoals beschreven in de laatste stap. Maar laten we beginnen met het belangrijkste:

1. De juiste afkijkmonitor

Schaf een goede monitor aan. Reguliere monitors zijn niet ontworpen voor nauwkeurig kleurenwerk. Consumentenmonitors worden gemaakt om iets er ‘mooi’ uit te laten zien, ook als de bron eigenlijk niet zo mooi is. Daarom doet een gemiddeld scherm allerlei correcties. Maar ook als je deze correcties uitzet, zijn ze niet consistent in hun weergave. De ene monitor is warmer dan de andere, heeft meer contrast, te veel saturatie, of veel te veel backlight.

Maar welke referentiemonitor moet je dan wel hebben? Hier zijn een aantal keuzes in te maken. Zelf werken wij met een Flanders Scientific DM170, een 17 inch, 1920 x 1080 10bit LCD display.

Het aanbod in kleurechte schermen ontwikkelt zich razendsnel, dus wij raden aan om het internet af te struinen voor de laatste producten en reviews. Deze blog is een aanrader: Jonny Elwyn zoekt hier eens in de zoveel tijd tot op de bodem uit wat de beste deals zijn voor kleurechte schermen in verschillende prijscategorieën.

2. Beeldscherm kalibratie

Om ervoor te zorgen dat je monitor ook echt de kleuren weergeeft die het hoort weer te geven, moet een monitor regelmatig gekalibreerd worden. Na kalibratie weet je zeker dat een rode pixel ook echt rood is, en niet een beetje oranje.

Kalibreren kun je in enkele gevallen laten doen door de fabrikant, maar je kan het ook zelf doen door een schermkalibrator aan te schaffen. Bekende tools zijn de Datacolor Spyder X2 Elite of Ultra en de Calibrite ColorChecker Display. Deze hang je voor je (opgewarmde) display en de software analyseert en corrigeert vervolgens de weergave van kleuren.

3. Houd daglicht buiten

Elk straaltje licht heeft gevolgen voor je kleurwaarneming. Dit komt niet alleen doordat je bij fel licht je monitor moeilijker kan zien, maar ook doordat het meeste licht inconsistent is. Zo ook daglicht. Bewolking en het moment van de dag hebben invloed op de intensiteit en temperatuur van het licht.

Simpel dus: hang verduisterende (rol)gordijnen op. Maar het verduisteren van je werkplek is niet zonder nadelen. Een gebrek aan daglicht kan leiden tot psychische en fysieke klachten. Ga dus genoeg naar buiten om je portie daglicht (en beweging) te krijgen.

Color graden in het donker is daarentegen ook niet aan te raden. Doordat je geen referentie voor de lichtintensiteit hebt, loop je het risico je materiaal te donker af te leveren. Bovendien zijn je ogen sneller vermoeid in het donker. Zodra de suite verduisterd is, moet je de ruimte dus opnieuw belichten. Hierbij is het belangrijk dat je consistent en egaal belicht. 

4. Het juiste omgevingslicht

Bij het kiezen van de juiste lampen zijn twee waarden van belang: het aantal Kelvin, en de CRI waarde. Kelvin wordt gebruikt om de kleurtemperatuur van licht aan te geven. De oranjerode gloed van kaarslicht heeft bijvoorbeeld een temperatuur van 1000 kelvin en een helderblauwe lucht is 10.000 kelvin.

Het interessante is dat het zonder referentie moeilijk vast te stellen is wat ‘neutraal’ licht is. Je brein corrigeert afwijkingen in kleurtemperatuur waardoor je niet zo snel doorhebt dat het aantal Kelvin verandert. Dit merk je bijvoorbeeld als je een gele zonnebril op hebt, en die vervolgens af doet. Voor een paar seconden lijkt de hele wereld heel blauw, waarna dit effect weer wordt gecorrigeerd.

In het werken met kleur wil je dit soort vertekeningen uitsluiten. Het is daarom belangrijk dat het licht neutraal en consistent is. Kies voor lampen met een kleurtemperatuur van 6500 kelvin. 6500 kelvin is de beste benadering van daglicht, en daardoor het meest neutraal.

De CRI waarde, ook wel kleurweergave, staat voor Colour Rendering Index. Dit geeft aan hoe kleurecht een lichtbron de kleuren van een object weergeeft. De meeste consumenten-lampen hebben een CRI van 70 tot 85 Ra. Voor een color suite heb je een lichtbron met een CRI van boven de 90 Ra nodig. We raden je aan om alle lampen van één merk te kiezen. Op deze manier weet je zeker dat ze in Kelvin en CRI niet van elkaar afwijken.

5. Licht plaatsing

Na het kiezen van je verlichting is het tijd om je lampen te plaatsen. Let er hierbij op dat er geen direct licht op je scherm of op je ogen valt. Richt de lampen dus altijd van het scherm af. Daarnaast is bias- of backlight, een egale lichtbron achter je monitors, zeer aan te raden. Er zijn verschillende redenen waarom backlight belangrijk is. De voornaamste is dat je met backlight meer contrast waarneemt. De tweede optische illusie aan het begin van deze blog laat dit principe zien. In onze color suite is alle verlichting van Medialight. Al deze bronnen zijn 6500 kelvin en hebben een CRI van 98-99 Ra. 

Stem de intensiteit van je omgevingslicht af met de helderheid van je gekalibreerde beeldschermen.  

6. De juiste omgevingskleur

Een factor die vaak over het hoofd wordt gezien voor het juist waarnemen van kleur is de kleur van de muren. Wanneer een kamer een specifieke kleur heeft, compenseren je ogen deze kleur. Een rood object op een blauwe achtergrond krijgt bijvoorbeeld een oranje tint. Daarnaast wil je dat je verlichting, die je zorgvuldig in je ruimte hebt aangebracht, neutraal wordt teruggekaatst, zonder dat die met kleur is verontreinigd. 

Maar wat is dan de juiste kleur voor je verf? Een veelgemaakte keuze is wit of zwart. Beide kleuren zijn alleen niet neutraal. Ze zijn nooit helemaal vrij van kleur. Daarnaast weerkaatst wit te veel licht, en zwart absorbeert te veel licht. De sweet spot is geen eenvoudige zwart-wit mix, maar eerder een gelijkmatige mix van alle spectrumkleuren: de neutrale kleur middengrijs, ook wel 18% grijs genoemd.

Eigenlijk is het de enige kleur zonder kleur. En 18% is misschien verwarrend. Het duidt erop dat de muur 18% van het licht weerkaatst dat erop valt. Als je een gradient trekt van wit naar zwart zit 18% grijs echter precies in het midden tussen wit en zwart. 18% grijs is dus eigenlijk 50% zwart. Snap jij hem nog? Maar waarom noemen we het dan niet 50% weerkaatsing? Dit komt door de logaritmische schaal van lichtsterkte. Meer kom je te weten in deze video. Spoiler; hij komt een beetje flauw op gang.

Waarom niet gewoon naar de bouwmarkt?

Middengrijze verf kun je niet zomaar bij de bouwmarkt laten mengen. Je zal een staaltje grijs vinden dat in de buurt komt, maar om die kleur ook precies zo op de muur te krijgen is een ander verhaal. De mengmethodes zijn niet nauwkeurig genoeg, de foutmarge van de mengmachine is te ruim en er wordt geen rekening gehouden met afwijkingen in de basisverf. Die is namelijk nooit helemaal wit en kan per productiebatch, per pallet en zelfs per emmer van kleur verschillen.  Bouwmarkten passen de receptuur niet aan op verschillende soorten basisverf.

De basisverf die we voor Grey Paint gebruiken is de meest witte en consistente verf die er te vinden is, en heeft dus weinig tot geen last van afwijkingen. Elke batch wordt bovendien opnieuw getest op accuraatheid. De afwijking van middengrijs wordt gemeten in L*a*b*, waarbij L* staat voor lichtheid a* voor rood tot groen en b* voor geel tot blauw. 

Grey Paint wijkt minder dan 1 punt af op elke waarde, is niet waarneembaar voor het menselijk oog en komt beter uit de kleurtest dan de meest bekende grijskaarten.

Tot slot

Heb je naar aanleiding van deze blog vragen, of opmerkingen of vind je dat we ergens ongelooflijk fout zitten? Laat het me dan weten! Ik zie deze blog als een constante work in progress en ben altijd benieuwd naar andermans ervaringen.

Het is ook nog goed om te onderstrepen dat de colorsuite niet de kleurcorrecties en grading voor je gaat doen. Uiteindelijk is het je getrainde oog en zijn het je kennis en vaardigheden die het perfecte plaatje maken.